Səbətiniz boşdur.
Səbətiniz boşdur.
1. Necə olmalı?
III Respublika Platformasının umumi idarəetməyə baxışı
Hesab edirik ki, müasir Azərbaycan dövləti Xalq Cümhuriyyətinin varisi kimi klassik parlamentli respublika modelinə keçməlidir. Bunun üçün yeni Konstitusiya qəbul olunmalıdır.
Konstitusiyada ümumi idarəetmənin fəlsəfəsi əks-mərkəzləşmə (desentralizasiya) mahiyyət daşımalı, “Yerli idarəetmə” anlayışı ali qanunda əksini tapmalı, yerli özünüidarəetmənin seçkili orqanlarının və mərkəzi hakimiyyətin yerlərdəki təyinatlı qurumlarının səlahiyyətləri aydın şəkildə qeyd edilməlidir. Mərkəzi hakimiyyətin yerlərdə təmsilçiliyi qanunvericiliyin icrasına nəzarətçi funksiyası daşımalı, səlahiyyəti sosial-iqtisadi çərçivələrin kənarında qalan məsələlərin həlli ilə məhdudlaşmalıdır.
Ölkənin inzibati ərazi quruluşu vilayət bölgüsünə əsaslanmalı (13, 14, 15 və s.), böyük şəhər vahidləri istisna olmaqla, rayon və qəsəbələr vilayətlərin tabeliyinə verilməlidir. Vilayət rəhbərliyi yerli seçkilərlə formalaşmış Vilayət Məclisi və Vilayət Rəhbərindən ibarətdir. Eyni zamanda, mərkəzi hakimiyyət hər bir vilayətə özünün nümayəndəsini təyin edir. Vilayətlərdə hüquq-mühafizə, prokurorluq sistemi mərkəzi hakimiyyət tərəfindən formalaşdırılır. Vilayətdə ictimai asayişin təmininə cavabdeh polis qüvvələri (cinayət təqibi və istintaq səlahiyyəti olmayan) seçkili vilayət rəhbərliyinin tabeliyində qalmalıdır.
Yerli özünüidarə yerli (həm vilayət, həm də ayrıca götürülmüş kənd, şəhər və rayon) səviyyədə sosial-iqtisadi sahə ilə bağlı problemlərin həllində əsas səlahiyyət sahibi olmalıdır. Avropa Şurası Xartiyasının tələblərinə əsasən, bələdiyyələr üçün müəyyən edilən səlahiyyətlər müstəsna olmalı, yəni paralel olaraq başqa qurumlara da ötürülməmlidir. Hər bir səlahiyyətin yetərli səviyyədə icrası üçün zəruri maliyyə resursları təqdim edilməli, həmin resursların əhəmiyyətli hissəsi yerli vergilərdən formalaşmalı, qalan hissəsi mərkəzi büdcənin transfertlərindən əldə olunmalıdır.
Yerli özünüidarəetmədə ikipilləli bələdiyyə sistemi tətbiq edilməlidir. Birinci pillə şəhər, kənd bələdiyyələri, ikinci pillə vilayət bələdiyyələridir. Kəndlər rayon bələdiyyəsinin tərkibində olmalıdır. (Gürcüstanda hazırda tətbiq edilən model.) Bu halda rayon bələdiyyəsinin hər bir kənd yaşayış məntəqəsi üzrə aktiv icra aparatı qurulur, kvota əsasında hər kəndin bir təmsiliçisi rayon bələdiyyəsinə seçilir və kəndin problemlərinin rayon Bələdiyyə Şurasında müzakirəsini, kənd üçün zəruri büdcənin ayrılmasını təmin edir. Kənd bələdiyyələrinin büdcəsi rayon bələdiyyə məclislərində, rayon bələdiyyələrinin büdcəsi vilayət Bələdiyyə Məclisində müəyyən edilir.
Əhalisi 100 000 nəfərdən aşağı ərazilərdə rayon inzibati ərazi vahidi yaradılmır, rayonlarda birləşmə aparılır. Əlavə olaraq, respublika tabeli şəhərlərin hər birində avtonom və vahid bələdiyyə fəaliyyət göstərir.
Yaxşı idarəetmə
Bizim idarəetməyə baxışımız
Tarixi təcrübə göstərir ki, hər bir cəmiyyətin inkişafı onun yaxşı idarəetmə sisteminə sahibliyindən birbaşa asılıdır. Siyasi elitaların idarəetmə proqramlarına XX əsrin sonlarında yer tapan yaxşı idarəetmə anlayışı dövlət idarəçiliyində təmsilçilik, iştirak və nəzarətin, effektiv vətəndaş cəmiyyəti institutlarının, dövlət idarəetməsində qanunun aliliyinin və ədəmi-mərkəziyyətçiliyin, siyasi-iqtisadi idarəetmədə şəffaflığın, hesabatlılığın, keyfiyyətli və etik qaydaların mövcud olduğu siyasi, iqtisadi, sosial düzəni ifadə edir.
III Respublika Platformasının yaxşı idarəetmə baxışı cümhuriyyət modelinə əsaslanan dövlətdə seçkili demokratiya yoluyla formalaşan, fəaliyyətini hesabatlı, şəffaf prinsiplərlə quran mərkəzi və yerli idarəetmə formasıdır. Bu idarəetmə baxışı özündə insan haqlarına hörməti rəhbər tutmaqla, hüququn üstünlüyünü, məhkəmələrin müstəqilliyini, insanların ictimai-siyasi proseslərdə maneəsiz və qorxusuz iştirakını, hər kəsin rifaha qovuşmaq haqqına sahib olmasını ehtiva edir.
Yaxşı idarəetmə insan hüquqlarına və qanunun aliliyinə hörmət, demokratiyanın gücləndirilməsi, dövlət idarəçiliyində şəffaflıq və bacarıqların təşviqi deməkdir.
Buna aşağıdakı prinsiplər sayəsində nail olmaq olar;
Şəffaflıq - məlumat açıq, anlaşılan və izlənilən olmalıdır.
Həssaslıq - idarəçilik bütün maraqlı tərəflərə xidmət etməlidir.
Mərkəzi hakimiyyətdə:
Siyasi rəhbərlikdə ailə mənsubiyyətinin təmsilçiliyi və dövlət resursları hesabına biznes fəaliyyətinin yolverilməzliyi təşkilatımızın prinsipial baxışıdır. Hesab edirik ki, dövlət idarəçiliyində nepotizm, siyasi rəhbərlikdə ailə mənsubiyyəti üzrə təmsilçilik və dövlət resursları hesabına formalaşan qanunsuz sahibkarlıq Azərbaycanın inkişafının qarşısındakı ən böyük əngəldir.
Yerli özünüidarəetmədə:
2. Hazırda necədir?
Nəyi dəyişməli?
Pis idarəetməni dəyişməli (mövcud idarəetmə)
Azərbaycan hazırda sərt avtoritar rejim tərəfindən idarə olunur. Ölkəmizin siyasi, hüquqi, iqtisadi sistemində bütün kriteriyalar üzrə pis idarəetmənin əsas əlamətlərini görə bilərik.
Pis idarəetmənin təzahürləri:
Bu qısa qarşılaşdırmadan görünür ki, belə idaqrəetmə insanların mülki, siyasi, sosial haqlarının müdafiəsinə imkan tanımır.
Biz bu vəziyyəti dəyişmək istəyirik!
3. Necə dəyişməli?
Yaxşı idarəetməyə nail olmaq üçün aşağıdakı mexanizmləri əhatə edən hüquqi-siyasi baza (model) yaradılmalıdır: